Inleiding
In sommige gevallen is het voor de tandarts niet mogelijk om een zodanig nette vulling te maken, dat een tand of kies weer volledig kan functioneren.
– Door cariës kan zoveel van een tand of kies verloren zijn gegaan, dat er voor een vulling onvoldoende houvast is.
– Met een kroon kan het uiterlijk van een tand of kies weer hersteld worden, wanneer een tand is verkleurd of door een ongeval afgebroken.
Wat is nu eigenlijk een kroon?
Eenvoudig gezegd is een kroon een kapje van metaal en/of porselein, dat over een tand of kies wordt geplaatst. Dat kan natuurlijk niet zomaar. De tand of kies moet eerst zodanig worden beslepen, dat er een kapje overheen kan.
Wat is een brug?
Wanneer één of meer tanden of kiezen ontbreken, kunnen deze worden vervangen door een brug. Tussen twee kronen wordt een kunsttand geplaatst, ook wel een “dummy” genoemd. De twee kronen met de dummy’s worden dan als één geheel geplaatst.
Stap voor stap
Voor het vervaardigen van een kroon of een brug moeten door de tandarts een aantal handelingen worden verricht.
Beslijpen van de tand of kies
Allereerst moet de tand of kies worden beslepen, zodat er ruimte is voor het metalen kapje en het porselein. Verder moet de vorm zodanig zijn, dat er een kapje overheen kan worden geplaatst en dat de rand van de kroon op of onder het tandvleesniveau komt te liggen.
Afdrukken
Na het beslijpen wordt een nauwkeurige afdruk gemaakt. Deze afdruk wordt uitgegoten in gips, zodat een model ontstaat, waarop de kroon in een tandtechnisch laboratorium wordt vervaardigd.
Beetregistratie
Omdat de kroon buiten de mond word gemaakt, moet het model ook informatie geven over de kiezen of tanden, waar de kroon straks tegenaan zal bijten. Dit wordt gedaan met een plaatje was en een model van de andere kaak (daarvoor wordt ook een afdruk gemaakt).
Kleurbepalen
Bij het gebruik van porselein wordt altijd gekeken naar de kleur van de tanden en kiezen naast de kroon. Met een kleurenring bepaalt de tandarts/assistente samen met de patiënt de kleur van de nieuwe kroon. Soms wordt de kleur bepaald in het tandtechnisch laboratorium door de porselein-technicus.
De tijdelijke kroon
Meestal duurt het 14 dagen voordat het laboratorium de kroon of brug heeft vervaardigd. In de tussentijd zit er een noodkroon op de afgeslepen tand of kies.
Plaatsen van de kroon
In een tweede zitting wordt de noodvoorziening verwijderd en de kroon gepast. Tenslotte wordt de kroon of brug vastgezet met behulp van een speciaal bevestigings-cement. Hierna wordt de overmaat cement verwijderd.
Kronen
Kronen kunnen gemaakt worden om de meest uiteenlopende redenen. Vaak is de esthetiek bij kronen op tanden de voornaamste reden.
Bij deze patiënte was de verkleuring van de linker grote snijtand zeer opvallend. Ooit was er een wortelkanaalbehandeling aan gedaan na een ongeval. Verder stond de linker tweede snijtand oorspronkelijk sterk naar voren en was al eens met composiet gecorrigeerd. Helaas schemerde de metalen stift erg door. Besloten werd om beide tanden van kronen te voorzien.
Procera-kronen
Bij deze 27 jarige man waren in de afgelopen jaren een drietal kronen gemaakt. Er werden daarbij steeds verschillende technieken gebruikt. We zien een kroon van porselein op edelmetaal, een “glas-kroon” en een kroon van porselein op onedelmetaal.
De drie kronen werden verwijderd en de overgebleven stompen werden opgebouwd en bewerkt. Aan de kleuren van de stompen is te zien dat er in het verleden erg veel behandelingen aan deze tanden hebben plaatsgevonden, waaronder kanaalbehandelingen volgens wat oudere methodes. Porcera kronen worden in het laboratorium vervaardigd met behulp van CAD-CAM technieken. Hoe interessant ook, is het niet op z’n plaats om daarvan hier uitvoerig uitleg te geven.
Bruggen
Als één of meer tanden of kiezen verloren zijn gegaan kunnen die worden vervangen door een brug. Een brug bestaat uit een aantal pijlers (kronen) die verbonden zijn met een zwevend tussendeel (dummy), dat de verloren gegane tand of kies moet vervangen.
Een conventionele brug van metaal met porselein
Van deze patiënte kwam het verzoek de opening, ontstaan door het verlies van de tweede kleine kies (premolaar) linksboven, te sluiten. De buurelement werden tot kroon beslepen. Tenslotte werd de brug geplaatst.
Een gecombineerde inlay-etsbrug van volledig porselein
Door middel van moderne porselein-technieken zijn zeer fraaie resultaten te behalen.
Bij deze patiënte was de eerste kleine kies (premolaar) rechtsboven verloren gegaan. Een esthetisch zeer storende situatie. De hoektand was volledig gaaf en het werd onwenselijk geacht deze tot kroon te beslijpen.
Het element achter de opening werd beslepen tot inlay. De binnenzijde van de hoektand werd licht beslepen om ruimte te maken voor een etsvleugel, die met een composietmateriaal vastgeplakt kan worden.
Op de foto’s hierboven is te zien hoe de brug door het tandtechnisch laboratorium is afgeleverd.
De inlay-etsbrug is met een speciaal composietmateriaal bevestigd. Al met al een fantastisch resultaat.
Een combinatie-werkstuk
In sommige situaties lukt het niet om door middel van een aantal bruggen een volledig herstel van het kauwvermogen te realiseren. Een combinatiewerkstuk kan dan een oplossing zijn. We bedoelen daarmee bij voorbeeld een combinatie van een brug met een gedeeltelijke prothese. Bij de hierna beschreven behandeling werden bij een patiënt een brug en een frameconstructie gemaakt, onderling verbonden door een precisie verankering.
De beginsituatie
Deze 68-jarige mevrouw droeg al bijna 20 jaar een frameprothese in de bovenkaak met ankers om de beide hoektanden. De hoektanden waren door tandvleesproblemen in de afgelopen jaren verloren gegaan en er bestond behoefte aan een voorziening, die stevigheid zou ontlenen aan de resterende voortanden.
De eerste fase
In eerste instantie werd een brug gemaakt waarbij de vier voortanden met elkaar werden verbonden. Op de plaats van de hoektanden werden zwevende dummy’s vervaardigd met daarin een uitsparing voor een knopvormig anker.
Het frame
Ter plaatse van de twee hoektanden werd in het frame knopvormige precisie-verankeringen geplaatst (zo genoemd CéKa’s)
Het resultaat
Op deze foto’s ziet u dat het frame naadloos aansluit op de brugconstructie en vanaf de buitenkant praktisch niet zichtbaar is. Voor het reinigen moet het frame uiteraard worden uitgenomen. De ankers verslappen na enige tijd wel, maar kunnen eenvoudig bijgesteld of vervangen worden.
Het vervolg
Nadat deze patiënte het resultaat in de bovenkaak had gezien wilde ze graag in de onderkaak een soortgelijke constructie.
In de onderkaak werden twee bruggen vervaardigd. Rechtsonder een 4-delige brug en linksonder een 3-delige brug, hier getoond op het werkmodel.
Het werkstuk in de onderkaak geplaatst
In beide bruggen zit wederom een uitsparing voor een precisie verankering. Ook in de onderkaak een fraai resultaat.
Tot slot nog even een beeld van het allereerste begin en van de uiteindelijke situatie.
