Inleiding
Het gebit heeft een aantal belangrijke functies.
– Met de tanden en kiezen, ook wel gebitselementen genoemd, kan men stevig bijten en kauwen, zodat het
fijngekauwde voedsel daarna beter in de maag en darmen verteerd kan worden.
– Bij het spreken, zingen of bespelen van een blaasinstrument speelt het gebit ook een belangrijke rol.
– Het gebit bepaalt voor een deel het uiterlijk. Een gaaf gebit is een fraai “gezicht”.
Wat er mis kan gaan
Helaas gaat het gebit vaak gedeeltelijk of zelfs geheel voortijdig verloren. Daarvoor zijn in het algemeen twee oorzaken aan te geven:
– Het krijgen van gaatjes. Dit wordt ook wel tandbederf of caries genoemd.
– Het krijgen van tandvleesontsteking ofwel
De oorzaak van zowel caries als ook tandvleesontsteking is de langdurige aanwezigheid van tandplak op de gebitselementen. Als men het risico van verlies van tanden en kiezen door caries en tandvleesontsteking wil vermijden, is het noodzakelijk dagelijks alle tandplak van de gebitselementen te verwijderen.
Wat is tandplak?
Op de gebitselementen vormt zich voortdurend een zacht en kleverig laagje, dat tandplak wordt genoemd. Tandplak bestaat hoofdzakelijk uit bacteriën die normaal in de mond voorkomen.
Deze bacteriën zijn verantwoordelijk voor caries en tandvleesontsteking.
Tandplak heeft ongeveer dezelfde kleur als de gebitselementen en is daardoor moeilijk te zien. Het vormt zich overal op het gebit, dus ook tussen de tanden en kiezen in.
Gelukkig kunnen we tandplak zelf verwijderen.
Op de foto lijkt het gebit er aardig schoon uit te zien.
Door middel van een kleurtabletje is de plak gekleurd. Dan is goed te zien, dat de tanden toch niet zo schoon zijn als het lijkt.
Tandsteen
Wanneer de plak niet dagelijks voldoende wordt verwijderd, dan kan ze gaan verkalken door de kalk uit het speeksel. Deze verkalkte tandplak wordt tandsteen genoemd.
Op het ruwe oppervlak van tandsteen vormt zich gemakkelijk nieuwe plak.
Tandsteen kunt U niet zelf verwijderen, dat zal de tandarts of de mondhygiëniste moeten doen.
Hoe ontstaat een gaatje?
Bepaalde soorten bacteriën in de tandplak vormen uit de suikers, die in voeding voorkomen, een zuur. Door dit zuur wordt het oppervlak van het glazuur en later ook het onderliggende dentine opgelost.
Bij veelvuldig gebruik van suiker kan daardoor een gaatje (cariës) ontstaan.
De grootste kans op cariës bestaat in de groeven van de kiezen en tussen de tanden en kiezen in.
Wanneer cariës niet tijdig wordt behandeld, kan dit kiespijn en wortelpuntontsteking veroorzaken. Uiteindelijk kunnen gebitselementen hierdoor verloren gaan.
Hoe ziet een gaatje er eigenlijk uit?
Over hoe een gaatje eruit ziet bestaan nogal eens misverstanden. Niet elk putje of groefje in een kies hoeft een echt gaatje te zijn. Ook kan er schijnbaar niets aan de hand zijn, terwijl de tandarts toch een gaatje ontdekt.
Zoals u op de boven staande afbeelding kunt zien bestaat een gaatje uit een vrij kleine opening in het glazuur en een veel grotere ruimte onder het oppervalk in het dentine. Dentine is namelijk veel zachter dan glazuur en zal derhalve eerder oplossen.
Door de ruimte onder het oppervlak schemert een gaatje altijd wat wittig door.
Een zwart putje is dus pas een gaatje als het eromheen wit doorschemert.
Op deze foto is het gaatje overduidelijk.
De behandeling van dit gaatje vindt u op de pagina composietvulling in tanden.
Een gaatje op een röntgenfoto.
Op de röntgenfoto hiernaast ziet u, dat een gaatje zichtbaar is aan een zwarting op een
plaats waar het niet hoort.
De röntgenstraling wordt in een gaatje beter doorgelaten en zal daardoor op een foto meer
zwarting veroorzaken.
Wat is tandvleesontsteking?
Door de langdurige aanwezigheid van tandplak met name op de overgang tussen tand en tandvlees kan het tandvlees ontstoken raken. Ontstoken tandvlees is vaak rood en gezwollen en gaat gemakkelijk bloeden bij tandenpoetsen.
Het beeld van gezond tandvlees. Het ligt strak aan tegen de tanden en kiezen en heeft het aspect van een sinaasappelhuid.
Ontstoken tandvlees, rood en gezwollen. Het bloedt gemakkelijk.
In deze fase spreekt men van gingivitis, een lichte ontsteking van het tandvlees.
Gingivitis kan worden voorkomen of genezen door een goede plakverwijdering.
Als de ontsteking van het tandvlees langdurig blijft bestaan dan ontstaat tussen het gebitselement en het tandvlees een ruimte, die gevuld is het plak en tandsteen.
Die ruimte wordt wel een tandvleespocket genoemd.
Hoe dieper de tandvleespocket, hoe meer van de verbindingsvezels tussen het gebitselement en het kaakbot worden verbroken. Ook het kaakbot zelf wordt afgebroken.
In deze fase spreekt men van parodontitis.
U kunt zelf geen plak en tandsteen uit verdiepte pockets verwijderen. Dat zal de tandarts of de mondhygiëniste moeten doen.
Als parodontitis niet wordt behandeld dan kan op den duur steeds meer kaakbot en vezels worden afgebroken. Hierdoor gaan de gebitselementen loszitten en kunnen zij uiteindelijk uitvallen.
Wordt parodontitis echter tijdig ontdekt dan kan gebitsverlies worden voorkomen.
Het afbreken van kaakbot en vezels is in de meeste gevallen pijnloos.
Voor een succesvolle behandeling is een goede mondhygiëne essentieel.
